Uitleggen wat ‘mystiek’ is, valt niet mee. Het woord mystiek betekent iets als geheim. En als we dat geheim helemaal uitleggen, wat blijft er dan van over? Bij mystiek moet je misschien denken aan geheimzinnigheid, buitengewone ervaringen, de middeleeuwen. Misschien zou je zelf wel eens een mystieke ervaring willen hebben.
Een mystieke ervaring is een soort ontmoeting met God die heel persoonlijk en intiem is. Het kan je overkomen wanneer je intens aan het bidden bent. Toch is er geen recept voor een mystieke ervaring. Het overkomt je of niet. Ik zal proberen uit te leggen wat er gebeurt wanneer iemand een mystieke ervaring heeft.
Het geheimzinnige van mystiek is het onverwachte en het onverklaarbare: iemand met een mystieke ervaring wordt als het ware overdonderd door de aanwezigheid van iets dat veel groter is dan hij of zij zelf. Ook kan je het gevoel krijgen dat je even opgetild wordt boven de alledaagse werkelijkheid, dat je in een andere wereld bent en dat je persoon, je ‘ik’, oplost in dat gevoel. Dat laatste lijkt misschien eng, maar schijnt heel fijn te zijn: je gaat als het ware even op in God, die liefde is. Mystiek is misschien daarom wel zo moeilijk te omschrijven: je hebt het gevoel dat je in de hemel bent, maar hoe kun je anderen daarover vertellen, wat moet iemand zich daarbij voorstellen?
Als je weleens een mystieke ervaring hebt gehad, kan dat helpen om je relatie met God te versterken, je wilt meer bij Hem zijn. Sommige mensen schrijven daar boeken over: dat doen ze om anderen te vertellen hoe zij God hebben ervaren. Zo iemand noem je een ‘mysticus’ (meervoud: mystici). Als je nog nooit een mystieke ervaring hebt gehad, betekent dat niet dat je een slechte gelovige of een slecht mens bent. Een mystieke ervaring ontvang je, je kunt hem niet maken of oproepen.
Als je dit leest krijg je misschien ook wel zin in een mystieke ervaring. Dat mag, maar houd er rekening mee dat mystiek niet iets is dat je van God kunt afdwingen door bepaalde rituelen of gebeden. Al denken sommige mensen dit te kunnen doen door bijvoorbeeld bepaalde drugs te gebruiken. Drugs kunnen een soortgelijk gevoel geven, alleen komt het dan omdat je onder invloed bent. Mystiek is vooral je openstellen voor het onder invloed zijn van God: het initiatief gaat dus van Hem uit. Je stelt je ervoor open, je richt je op God, je kan het niet afdwingen.
Een mystieke ervaring moet ook onderscheiden worden. Dat betekent dat er onderzocht wordt of het daadwerkelijk van God komt. Dat weet je nooit gelijk zeker. Maar je hoeft niet bang te zijn, want God wilt altijd het goede voor jou.
Mensen met mystieke ervaringen heb je in alle tijden en op alle plaatsen. Een bekende ‘mystica’ uit de katholieke Kerk is de heilige Theresa van Avila (1515-1582). Haar ervaringen zijn onderzocht. Zoek maar eens op wat zij allemaal heeft opgeschreven.
Lars